Advokat

Kako se koji mladi kolega odluči da pokrene svoju advokatsku praksu i upusti u pripreme svog prvog zvaničnog memoranduma, prvo pitanje koje mu se gotovo automatski nametne je: ”Kako se, ono, na engleskom kaže advokat?”

Iako odgovor na ovo pitanje nije naročito komplikovan, on u isto vreme nameće nekoliko dodatnih nedoumica.

Naime, kao i za veliku većina engleskih pravnih termina, i za našu reč advokat brzom pretragom na internetu možemo da utvrdimo postojanje većeg broja ponuđenih odgovora. Ova okolnost ukazuje na jednu od osnovnih specifičnosti jezika kojim se služe naše anglosaksonske kolege.

Ova specifičnost se ogleda u činjenici da se jedan te isti pravni institut u različitim pravnim područjima engleskog govornog područja naziva drugačije u zavisnosti od propisa kojima je data oblast uređena. Kako bismo dodatno objasnili ovu situaciju, možda bi trebalo naglasiti da se među kolegama koji se u svom poslu služe engleskim jezikom, veoma često u situacijama kada bismo mi rekli država oni pribegavaju terminu jurisdikcija, jer nije retka pojava da u okviru jedne države nailazimo na nekoliko paralelnih jurisdikcija. 

Primera radi, pravni sistem Ujedinjenog Kraljevstva je, u stvari, skup tri pravna područja: Engleske i Velsa, Škotske i Severne Irske, kojima još treba dodati i krunske posede poput Ostrva Man (malena teritorija u Irskom moru) ili Džersi, ostrva u Lamanšu.

Tako se za naš termin advokat može reći advocate – kako se ta profesija naziva u Škotskoj ili na Ostrvu Man ili attorney (proširena verzija attorney at law) koji se koristi u SAD-u. U Engleskoj i Velsu i dalje u upotrebi imamo dva termima koji su donedavno ukazivali na značajnu razliku između advokata koji se nazivao barrister i onoga koji je bio solicitor, jer je prvi imao pravo da zastupa stranku na sudu (slikovito: da prođe fizičku prepreku koja se u anglosaksonskim sudnicama naziva bar i u korist stranke neposredno obrati sudiji) i ovaj drugi koji nije imao tu mogućnost već je predstavljao vezu između klijenta i barrister-a. Nedavnim izmenama relevantnih propisa u Velikoj Britaniji su formalno ukinute navedene procesne razlike, ali one u samom društvu i dalje postoje. Nadalje, U Irskoj se još uvek u upotrebi može pronaći termin counsellor-at-law kao sinonim za barrister-a, dok o pojmu counsel možemo reći da označava barrister-a angažovanog da iznese svoje pravno mišljenje u određenom predmetu.

Engleski pravni sistem pored navedenih termina, poznaje i posebnu oznaku za pojedine advokate koji svom imenu dodaju skraćenicu QC – Queen’s Counsel (odnosno KC – King’s Counsel u situaciji kada je monarh muškarac), a koja označava eminentnog pripadnika advokatske profesije, između kojih se najčešće kasnije biraju sudije.

Pored ovih, u upotrebi se nalazi i termin lawyer za koji treba naznačiti da predstavlja opšti sinonim za advokata, što u većini slučajeva i jeste, ali u isto vreme u sebi objedinjuje sve navedene pojmove i donekle podrazumeva svakog pravnika sa mogućnošću da istupa u korist drugih.

Pomenimo na kraju još toliko da je specifični termin krivičnog postupka branilac u Ujedinjenom Kraljevstvu poznat kao defence counsel, odnosno defence lawyer ili defence attorney u SAD-u.